Szachy w epoce smartfonów

[Adi Cherryson]

Czyli - teoria gier, heurystyka i schizofrenia paranoidalna... tekst do poczytania na weekend

Kocham szachy. To miłość pierwsza, perwersyjna, nieodwzajemniona. Gdy znajdę najlepszy ruch, przesunięcie bierki szachowej na umyślone pole powoduje niezwykłe doznanie. Delikatny szelest, twarde postawienie. Voila! Oto mój ruch. Najlepszy jaki mogłem wymyślić. Teraz Twój ruch...

Na początek pozycja z partii Gioachina Greco przeciwko nieznanemu szachiście pochodząca z 1620 roku. Ruch mają czarne i mogą zamatować białego króla w dwóch ruchach.

[Aby zobaczyć linki, zarejestruj się tutaj]

To bardzo znany motyw, którego poznanie zrodziło miłość do szachów u niejednego młodego człowieka. Rozwiązanie na końcu tekstu.

HEUREKA! (gr. znalazłem, odkryłem) - z tym okrzykiem Archimedes wybiegł z łaźni, gdy zauważył, że przedmioty zanurzone w wodzie tracą na wadze tyle, ile waży wyparta przez nie woda i odkrył tym samym podstawowe prawo hydrostatyki nazwane jego imieniem. Heureka Archimedesa to symbol zdziwienia, że rzeczy pozornie skomplikowane mogą być zdumiewające proste do zrozumienia i wyjaśnienia. Trzeba tylko spojrzeć na nie we właściwy sposób...

Heureka jako okrzyk zdziwionego prostotą praw natury Archimedesa pozwala nam łatwo pojąć współczesną skomplikowaną definicję heurystyki. Przecież wiele razy doznaliśmy już uczucia - jakie to proste, gdy sami lub z małą pomocą - rozwiązaliśmy jakiś gnębiący nas problem.

Obecnie heurystyka to solidna podstawa różnych dziedzin nauki, a zwłaszcza informatyki. Na tym forum spotkamy ją np. w programach zabezpieczających: gdy nie mają w bazie danego wirusa, muszą jakoś ocenić, czy dana rzecz rzeczywiście jest szkodliwa. Co więcej - każdy z nas stosuje heurystykę podczas poszukiwań w wyszukiwarce Google. A firma Google Inc. wykorzystuje heurystykę do analizy naszych poszukiwań! Archimedes zakręcił korek w swojej łaźni i od tego czasu heurystyka rozlała się na świat...

Większość z nas chyba uważa, że mózg człowieka jest najlepszym zabezpieczeniem przed nieznanym problemem. W interakcji z zagrożeniami wystarczy się tylko obronić. Ale odwróćmy sytuację - musimy wybrać najlepsze rozwiązanie nieznanych jeszcze problemów. Ba, więcej nawet - musimy wkroczyć w rejony których nasz prymitywny mózg nie jest zdolny pojąć i zrozumieć. Bez obaw - na razie zajmiemy się strategicznym myśleniem. Szachy i heurystyka będą podstawowym tematem tego postu. Rozpocznę od cytatu najbardziej (moim zdaniem) genialnego szachisty wszech czasów Garriego Kasparowa z jego książki: „Jak życie naśladuje szachy”

[Aby zobaczyć linki, zarejestruj się tutaj]

Co czyni z szachów tak idealne laboratorium procesu podejmowania decyzji? Gra w szachy na naprawdę wysokim poziomie wymaga nieustającego strumienia dokładnych, opartych na informacjach decyzji, podejmowanych w rzeczywistym czasie i w warunkach presji, stwarzanej przez przeciwnika. Ponadto, wiąże się ona z syntezą pewnych bardzo różniących się od siebie zalet i cech niezbędnych do podejmowania dobrych decyzji, takich jak: umiejętność przeprowadzania kalkulacji, kreatywność i pragnienie osiągania wyników. Jeśli pytanie o to, jakie warunki musi spełniać dobry szachista, zada się arcymistrzowi szachowemu, artyście i informatykowi , uzyska się jak na dłoni przegląd różnych zalet, które powinny cechować mistrza.

Emanunel Lasker, pochodzący z Niemiec drugi szachowy mistrz świata, zauważył kiedyś, iż „szachy są przede wszystkim walką”. Zdaniem Laskera zawsze chodzi o wygraną, niezależnie od tego, jak definiuje się zwycięstwo.

Artysta malarz Marcel Duchamp był dobrym i rozmiłowanym w szachach graczem.

[Aby zobaczyć linki, zarejestruj się tutaj]

W pewnym momencie zrezygnował nawet z uprawiania sztuki na rzecz szachów, mówiąc: „Szachy kryją w sobie całe piękno sztuki - i dużo więcej”. Później potwierdził ten aspekt gry, utrzymując: „Osobiście doszedłem do wniosku, że chociaż nie wszyscy artyści są szachistami, to wszyscy szachiści są artystami.” Rzeczywiście prawdą jest, że nie możemy ignorować czynnika kreatywności, nawet jeśli musimy wykorzystać go dla osiągnięcia głównego celu - zwycięstwa w grze.

Następnie dochodzimy do naukowego wymiaru szachów, który większość grających w nie osób skłonna jest przesadnie eksponować, czyli do takich aspektów, jak zapamiętywanie, dokładna kalkulacja i posługiwanie się logicznym myśleniem. Stanowią one podstawę szachów oraz podejmowania właściwych decyzji.

Poświęcając życie analizie gry w szachy i porównując potencjał komputerów ze zdolnościami ludzkiego umysłu, często zastanawiałem się, skąd bierze się sukces. Odpowiedź brzmi: jego źródłem jest synteza, umiejętność łączenia kreatywności i obliczeń, sztuki i nauki w jedną całość, której rozmiary są znacznie większe niż suma poszczególnych składników. Szachy stanowią jedyny w swoim rodzaju splot poznawczy, scalający w ludzkim umyśle sztukę i naukę, podlegające następnie procesowi oczyszczenia i doskonalenia dzięki przejściu przez tygiel doświadczeń.

Na tym właśnie polega sposób ulepszania w naszym życiu czegokolwiek, co tylko wiąże się z procesem podejmowania decyzji, a zatem, tak naprawdę wszystkiego, co tylko robimy.

Oto ciekawy artykuł odnośnie

[Aby zobaczyć linki, zarejestruj się tutaj]

, które zostały już rozwiązane z punktu widzenia teorii gier. Jeśli program Chinook rozpocznie partię białymi, nie da się z nim wygrać.

Teoria gier to dziedzina, która fascynuje i wciąga. Pamiętacie może film „Piękny umysł”, w którym Russel Crowe grał postać prof. Johna Nasha, laureata nagrody Nobla. Umysłowe wyzwania doprowadziły go do choroby - schizofrenii paranoidalnej.

[Aby zobaczyć linki, zarejestruj się tutaj]

Philipa K. Dicka - autora wyzywających intelektualnie powieści s-f z ubiegłego wieku, też wciągnęła teorią gier.

[Aby zobaczyć linki, zarejestruj się tutaj]

Powieść „Słoneczna loteria” jest tego dobrym przykładem:

[Aby zobaczyć linki, zarejestruj się tutaj]

Aktualny władca świata (Lotermistrz) Reese Verrick zakończył kadencję w wyniku niespodziewanego losowania stanowiska. Nowym przywódcą zostaje Leon Cartwright. Obalonemu władcy przysługuje zgodnie z prawem jedna próba dokonania zamachu w celu powrotu do władzy. Urząd Lotermistrza jest chroniony przez przyboczną gwardię telepatów. Do zabicia Cartwrighta podwładni Verricka wysyłają zdalnie sterowanego androida Keitha Pellinga. Aby utrudnić zadanie telepatycznej obronie, mogącej wysondować zamiary mordercy, android jest obsługiwany przez kilkunastu operatorów. Zostają oni kolejno na pewien czas podłączani do sztucznego umysłu androida z centralnego ośrodka kierowania. Operatorzy zmieniają się losowo, a każdy z nich ma własną strategię realizacji zadania. Taki sposób sterowania zdalnym zabójcą powoduje całkowitą dezorientację telepatycznych obrońców. Szef ochrony Peter Wakeman decyduje się na ukrycie Cartwrighta w tajnej bazie na Księżycu. Wywiad Verricka dowiaduje się o tym posunięciu i nakazuje Pellingowi udać się w ślad za ściganym. Po lądowaniu na Księżycu sterowanie androidem obejmuje Ted Benteley, który chowa do Verricka zadawniony uraz osobisty.

Prawdopodobnie Dick także był chory na ową schizofrenię paranoidalną.

Wróćmy do szachów. Skala problemu:

Warcaby - pięćset miliardów możliwych pozycji:
500.000.000.000.000.000.

Szachy - 10 do potęgi 40 możliwych pozycji:
10.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000

To znacznie większa liczba, niż ilość komputerowych wirusów jaką może stworzyć ludzka cywilizacja na obecnym poziomie rozwoju, nawet jeśli każdy z nas zajmowałby się przez całe życie tworzeniem wirusów.

Jednak programy szachowe jakoś sobie radzą z tym problemem. Ich siła gry (tzw. ranking) znacznie wyprzedził już ludzkie możliwości. Tutaj

[Aby zobaczyć linki, zarejestruj się tutaj]

można znaleźć aktualne wyniki. Aktualny ranking FIDE:

[Aby zobaczyć linki, zarejestruj się tutaj]

Magnus Carlsen, uważany za następcę genialnego Garriego Kasparowa ma ranking 2861. Aktualny mistrz świata Hindus Viswanathan Anand 2772. Najlepsze komputerowe silniki szachowe mają ranking powyżej 3000 punktów.

W jaki sposób zatem komputerowe silniki szachowe mogą osiągać takie wyniki?

1. Na początku partii (czyli w debiucie) silnik szachowy korzysta z tzw. książki debiutowej (Opening book). Zawiera ona najlepsze znane przez teorię szachową warianty (czyli początkowe ruchy w formie drzewa rozwijającego się od pnia do korony).

2. Gdy kończy się zawartość książki debiutowej silnik szachowy przystępuje do analizy opartej na heurystyce. Gra środkowa charakteryzuje mnóstwem wariantów, niemożliwych do policzenia. Na tym etapie twórcy silników szachowych mają pole do rywalizacji. Tutaj najlepiej dostrzegalna jest różnica w ich „sile gry” - czyli najlepszy dobór metod heurystycznych!

3. Gdy kończy gra środkowa następuje wymiana figur i pionów. Na szachownicy pozostaje coraz mniej bierek, następuje tzw. końcówka. Teraz na arenę wkracza bezlitosna moc obliczeniowa. Eugene Nalimov jako pierwszy wpadł na pomysł, aby zanalizować partię szachową od końca. W ten sposób powstały tzw. tablice końcówek Nalimova. Na obecny moment zawierają wszystkie możliwe zakończenia partii szachowej, gdy na szachownicy pozostanie już tylko sześć bierek: np. dwa króle i cztery piony.

Możecie np. tutaj

[Aby zobaczyć linki, zarejestruj się tutaj]

ustawić dowolną pozycję z użyciem sześciu bierek, aby określić wynik partii

Co więcej, jeśli silnik szachowy ma dostęp do tablic Nalimova, może je wykorzystać przy analizie heurystycznej, niejako od końca partii: gdy na szachownicy pozostaje np. 10 bierek. Będzie analizował pozycję i jeśli napotka znany wynik z tablic, wykorzysta go w analizie heurystycznej.

Liderem na rynku profesjonalnego oprogramowania szachowego jest niemiecka firma Chessbase GmbH. Sztandarowym produktem jest program do obsługi baz szachowych pt. Chessbase (aktualna wersja 13). To naprawdę potężne narzędzie, które umożliwia wszechstronne zarządzanie i analizę partii. Drugim produktem jest silnik szachowy Fritz (aktualna wersja 13). Chessbase zdominowała rynek. Obecnie praktycznie każdy szachista ma na dysku olbrzymią bazę partii (5- 6 milionów gier) rozegranych do tej pory. Jest to niezwykle pomocne podczas przygotowań do turniejów. Swoją bazę można na bieżąco uzupełniać, pobierając najnowsze partie z sieci. Linki:

[Aby zobaczyć linki, zarejestruj się tutaj]

[Aby zobaczyć linki, zarejestruj się tutaj]

Rywalem Chessbase była jakiś czas temu firma Convekta Ltd, którą można znaleźć jako ChessOK. Jej sztandarowym produktem jest obecnie program do obsługi baz szachowych Chess Assistant (aktualna wersja 13). Niestety w porównaniu do produktów Chessbase, Convekta pozostaje wyraźnie w tyle. Co niestety ma efekt w postaci wyokich cen produktów Chessbase...

Jeśli ktoś chce poznać szachy polecam program Chessmaster, jest jeszcze do kupienia za stosunkowo niską cenę:

[Aby zobaczyć linki, zarejestruj się tutaj]

Jest to też bardzo dobre rozwiązanie, jeśli chcemy zainteresować grą w szachy nasze pociechy. Najpierw jednak koniecznie obejrzenie filmu pt. Szachowe dzieciństwo:

[Aby zobaczyć linki, zarejestruj się tutaj]

Jest prawdziwa historia Joshuy Waitzkina, spisana przez jego ojca.

[Aby zobaczyć linki, zarejestruj się tutaj]

Amatorom królewskiej gry można polecić jeszcze darmowe rozwiązanie Arena Chess

[Aby zobaczyć linki, zarejestruj się tutaj]

.

UCI -

[Aby zobaczyć linki, zarejestruj się tutaj]

Universal Chess Interface to sposób, w jaki silnik szachowy komunikuje się z interfejsem graficznym.


---
Silniki szachowe na PC

Dostępne za darmo:

[Aby zobaczyć linki, zarejestruj się tutaj]

[Aby zobaczyć linki, zarejestruj się tutaj]

[Aby zobaczyć linki, zarejestruj się tutaj]

Płatne:

[Aby zobaczyć linki, zarejestruj się tutaj]

[Aby zobaczyć linki, zarejestruj się tutaj]

[Aby zobaczyć linki, zarejestruj się tutaj]

[Aby zobaczyć linki, zarejestruj się tutaj]

Aplikacje szachowe dla systemu Android

Płatne

ChessBase Online

[Aby zobaczyć linki, zarejestruj się tutaj]

Shredder Chess

[Aby zobaczyć linki, zarejestruj się tutaj]

.

Bezpłatne

ChessFree

[Aby zobaczyć linki, zarejestruj się tutaj]

Chess

[Aby zobaczyć linki, zarejestruj się tutaj]

Rozwiązanie:

1... Hxf2+
2.Kh1 Hg1+
3. Sxg1* Sf2 mat

[Aby zobaczyć linki, zarejestruj się tutaj]

lub

3. (Wxg1) Sf2 mat

Prawda, że piękne?

[ichito]

Adi...Ty jesteś niesamowity...ten artykuł zwala z nóg...dobrze, że to wczesny ranek i będąc w pozycji bliskiej horyzontalnej, nie musiałem się przejmować bolesnością takiego obrotu sprawy. Gdybym mógł, to dałbym Ci jeszcze z 5 plusów...bardzo Ci dziękuję za intrygujące przebudzenie

[Fix00ser]

Jako elementarz każdy miłośnik gry w szachy powinien trzymać na półce pozycje
T.Czarnecki
- ABC Szachisty
-Zaczynamy Partię szachów (500 miniatur) bardzo pouczająca lektura
- Szach i Mat
- Szachowe Klejnoty

S.Gawlikowski
Końcowa Gra Szachowa
- Zakończenia Figurowo pionowe
- Zakończeniawieżowe

Z.Szulce
- Otwarcia szachowe
- Końcowa gra szachowa Króle i Piony
P.Keres
- Teoria debiutów szachowych tom I,II

[asg]

Dzięki za tekst. Szachy są wiecznie niedoceniane. A

[Aby zobaczyć linki, zarejestruj się tutaj]

znane (ale na pewno nie wszystkim) zadanie-zagadka (i nie tylko). Teraz również w szkolnych podręcznikach.

[potachino]

Ciekawy tekst i komentarze

Co do jednego nie do końca się mogę zgodzić:

Szachy - 10 do potęgi 40 możliwych pozycji:
10.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000

To znacznie większa liczba, niż ilość komputerowych wirusów jaką może stworzyć ludzka cywilizacja na obecnym poziomie rozwoju, nawet jeśli każdy z nas zajmowałby się przez całe życie tworzeniem wirusów

Zaledwie 20 bajtówto jest już ponad 10^48 kombinacji.

[Adi Cherryson]

Ichito – mam nadzieję, że „zrewanżujesz” się jakimś ciekawym tekstem...

asg – piękna sprawa, chyba masz coś wspólnego z Klubem Szachowym Polonia Wrocław...

Fix00ser – no i jeszcze można polecić Aleksander Kotow: Jak zostać arcymistrzem.

Problem jest taki: trudno teraz młodych ludzi nakłonić do „szachowego/głębokiego” myślenia. Mają przecież wszystko w internecie i to ich zwalnia...

potachino - chciałem zobrazować problem: liczba wirusów versus liczba pozycji szachowych. Gdyby sprawa była tak prosta, to każda szachowa aplikacja na smartfonie policzyłaby wszystkie możliwości, jak Chinook w warcabach i … ludzkie szachy przestałyby mieć sens. :crazy:

Pozdrawiam wszystkich pasjonatów królewskiej gry, a tych którzy jej nie znają jeszcze - zachęcam. Nie ma się czego bać, że przegramy, jesteśmy gorsi etc. Lepszy jest jeden mądry przeciwnik, niż wszyscy głupi przyjaciele.

[McAlex]

Adi powinieneś zostać redaktorem. Twoje wpisy są całkiem inne niż reszta dostępnych newsów i mam nawet znajomą, która zawsze czyta Twoje raporty z mojej komórki :-)
Nigdy nie grałem w szachy i dla mnie to jakaś czarna magia. Może dlatego, że wymagają one pewnych większych nakładów logicznego myślenia, którego ze względu na bardzo humanistyczny umysł, po prostu nie posiadam. Jednak spróbuję, bo myślę że warto.